Soạn bài ngữ văn 6 - Bài 9: Chích bông ơi - Cánh diều

 

Soạn bài 9: Chích bông ơi - Cánh diều

I. Chuẩn bị

- Truyện ngắn là tác phẩm văn xuôi cỡ nhỏ, ít nhân vật, ít sự việc phức tạp,… Chi tiết và lời văn trong truyện rất cô đọng.

- Khi đọc truyện ngắn:

+ Truyện kể về việc cậu bé Ò Khìn nhờ pa Dế Vần giải thoát một chú chim chích bông mắc kẹt khiến pa nhớ lại kỉ niệm xưa vô tình bắt chú chim chích bông con xa mẹ phải chết.

Thời gian và địa điểm xảy ra câu chuyện khi Dế Vần 8 tuổi theo pa nên nương.

+ Truyện có những nhân vật: Ò Khìn – con trai Dế Vần, Dế Vần, pa Dế Vần chú chim chích bông. Nhân vật chính là Dế Vần: từ là một cậu ham chơi, ích kỉ thích giữ mọi thứ cho riêng mình nhưng đến khi nhận ra bài học thì liền ân hận, ăn năn bởi lỗi lầm của mình.

+ Truyện kể theo ngôi kể thứ ba và tác dụng của ngôi kể ấy là mang đến cái nhìn khách quan, bao quát toàn bộ câu chuyện.

+ Truyện nêu lên vấn đề tấm lòng nhân hậu, yêu thương động vật. Vấn đề ấy có liên quan đến cuộc sống hiện nay khi mà mọi người đang ngày càng tàn phá môi trường, hủy hoại cả nhân loại. Từ đó, cá nhân em rút ra bài học, cách ứng xử thân thiện với môi trường xung quanh vì bảo vệ nó là bảo vệ cuộc sống của nhân loại.

- Đọc trước truyện Chích bông ơi!; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Cao Duy Sơn:

+ Nhà văn Cao Duy Sơn tên thật là Nguyễn Cao Sơn, sinh ngày 28 – 4 – 1956 tại Thị trấn Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng.

+ Ông là Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. Hiện ông là Phó Chủ tịch Hội Văn học – Nghệ thuật các dân tộc Thiểu số Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí Văn hóa các dân tộc.

+ Mỗi tác phẩm của Cao Duy Sơn chính là một sự tìm tòi, khám phá, phát hiện mới, độc đáo về đời sống và con người tại quê hương.

+ Giải thưởng:

- Giải A Văn học Dân tộc Thiểu số của Hội Nhà văn Việt Nam 1993, với tác phẩm Người lang thang

- Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2008 cho tập truyện ngắn Ngôi nhà xưa bên suối

- Giải thưởng Văn học ASEAN năm 2009

+ Tác phẩm tiêu biểu:

- Tiểu thuyết: Người lang thang, Cực lạc, Hoa mận đỏ, Đàn trời, Chòm ba nhà

- Truyện ngắn: Những chuyện ở lũng Cô Sầu, Những đám mây hình người, Hoa bay cuối trời, Ngôi nhà xưa bên suối.

- Bố cục: 3 phần.

- Phần 1 (Từ đầu đến ...dập dềnh trong gió): Ò Khìn muốn bắt chú chim chích bông

- Phần 2 (Tiếp theo đến …run rẩy trong lòng): Dế Vần hồi tưởng lại quá khứ

- Phần 3 (Còn lại): Cả hai cha con cùng thả chú chim chích bông

Tóm tắt tác phẩm Chích bông ơi

Câu chuyện bắt đầu khi Khìn - cậu bé con của Dế Vần vô tình phát hiện một chú chim bị kẹt trong bụi gai. Sau đó, Khìn ríu rít gọi bố bắt con chim cho mình chơi. Thế rồi, Dế Vần bỗng nhớ lại về quá khứ khi ông bắt chim chích bông để chơi, vô tình khiến nó xa mẹ và chết. Dế Vần hồi tưởng lại và kể cho con trai nghe. Bé Khìn nghe xong câu chuyện của cha mình thì cậu bé xin cha hãy cứu con chích bông ra khỏi bụi gai. Dế Vần lựa tay gỡ con chim ra khỏi đám gai và thả nó đi. Cuối cùng, chú chim tung cánh bay vút lên trời, bé Khìn ngước nhìn theo chào tạm biệt và Dế Vần cũng thấy lòng mình nhẹ nhõm.

II. Đọc hiểu

1. Trong khi đọc

Câu hỏi trang 77: Nội dung tranh liên quan đến sự việc gì trong truyện?

Trả lời: 

Nội dung bức tranh liên quan đến sự việc Ò Khìn nhìn thấy chú chim chích bông bé xíu đang giãy giụa trong bụi gai.

Câu hỏi trang 77: Chú ý theo dõi chuyện đang xảy ra (hiện tại) và chuyện đã xảy ra (quá khứ).

Trả lời:

- Chuyện đang xảy ra (hiện tại): Ò Khìn phát hiện ra một chú chim chích bông đang bị mắc kẹt.

- Chuyện đã xảy ra (quá khứ): Dế Vần đã từng phát hiện và giữ chú chim chích bông đến khi nó chết đi.

Câu hỏi trang 77: “Chú bé” ở phần 2 là ai?

Trả lời:

“Chú bé” ở phần 2 là Dế Vần hồi tám tuổi.

Câu hỏi trang 77: “Pa” ở đây và “pa” ở đầu truyện có phải là một người không?

Trả lời: 

“Pa” ở đây là cha của Dế Vần, ông nội của Ò Khìn còn “pa” ở đầu truyện là Dế Vần, cha của Ò Khìn.

Câu hỏi trang 78: Theo em, người cha định nói với con điều gì?

Trả lời: 

Theo em, người cha định nói với con rằng mẹ của chú chim chích bông ấy đang đi tìm con của mình, con hãy thả chú chim đó đi để nó quay trở về bên mẹ mình.

Câu hỏi trang 78: Phần 3 kể chuyện hiện tại hay quá khứ?

Trả lời: 

Phần 3 kể chuyện hiện tại.

Câu hỏi trang 79: Nội dung tranh minh họa có thể hiện được phần kết thúc của truyện không?

Trả lời: 

Nội dung tranh minh họa có thể hiện được phần kết thúc của truyện khi Ò Khìn cùng pa Dế Vần thả tự do cho chú chim chích bông bị mắc kẹt ấy.

Câu hỏi trang 79: Thử nghĩ kết thúc câu chuyện theo một hướng khác.

Trả lời: 

Chú chim tung cánh bay vút lên bầu trời. Phía dưới, hai cha con ngước nhìn theo đầy hạnh phúc và vui vẻ. Không may thay, vì bị kẹt quá lâu, chích bông non nớt đã kiệt sức và rơi xuống. Hai người lập tức đi tìm chú chim đã chết và chôn chú. Một khoảng lặng sau đó khi hoàng hôn buông xuống, trong lòng Dế Vần nhiều bâng khuâng.

2. Câu hỏi sau khi đọc

Câu 1 trang 79: Truyện viết về ai, về việc gì? Theo em, Dế Vần là người thế nào?

Trả lời: 

- Truyện kể về việc cậu bé Ò Khìn nhờ pa Dế Vần giải thoát một chú chim chích bông mắc kẹt khiến pa nhớ lại kỉ niệm xưa vô tình bắt chú chim chích bông con xa mẹ phải chết.

- Nhân vật chính là Dế Vần: từ là một cậu ham chơi, ích kỉ thích giữ mọi thứ cho riêng mình nhưng đến khi nhận ra bài học thì liền ân hận, ăn năn bởi lỗi lầm của mình.

Câu 2 trang 79: Chỉ ra điểm giống nhau giữa hai câu chuyện trong văn bản này:

a, Chuyện của người cha trong quá khứ

b. Chuyện hiện tại của hai cha con Ò Khìn

Từ đó em hiểu cách viết “truyện trong truyện” ở đây là thế nào?

Trả lời: 

Điểm giống nhau giữa hai câu chuyện trong văn bản này:

- Ò Khìn, Dế Vần đều là cậu bé tám tuổi tinh nghịch và muốn nuôi giữ khi bắt gặp một chú chim chích bông.

- Đều có nhân vật người cha xuất hiện.

→ Từ đó em hiểu cách viết “truyện trong truyện” ở đây là lồng ghép một câu chuyện nhỏ có liên quan tới câu chuyện chính.

Câu 3 trang 79: Vì sao ở đầu truyện, Ò Khìn muốn pa bắt con chích bông để chơi nhưng đến cuối truyện lại thả để chim bay vút lên trời với lời thì thầm: “Bay đi, bay về với mẹ mày đi…”?

Trả lời: 

Ở đầu truyện, Ò Khìn muốn pa bắt con chích bông để chơi nhưng đến cuối truyện lại thả để chim bay vút lên trời với lời thì thầm: “Bay đi, bay về với mẹ mày đi…” vì Ò Khìn đã rút ra được bài học từ sai lầm của pa Dế Vần trong quá khứ. Nếu cậu đòi bắt giữ chích bông non thì mẹ của cậu ấy sẽ mất đi một người con như câu chuyện của pa Dế Vần vậy.

Câu 4 trang 79: Truyện muốn nhắn gửi người đọc điều gì? Đối với em, điều gì gây ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?

Trả lời: 

Truyện muốn nhắn gửi người đọc vấn đề tấm lòng nhân hậu, yêu thương động vật. Đối với em, cách đối xử yêu thương động vật gây ấn tượng nhất vì trong cuộc sống hiện nay khi mà mọi người đang ngày càng tàn phá môi trường, hủy hoại cả nhân loại. Và nếu chúng ta không biết cách ứng xử thân thiện với môi trường xung quanh thì cuộc sống của nhân loại đang dần bị phá hủy.

III. Tổng kết

1. Nội dung

Chích bông ơi! là câu chuyện nhắc nhở con người về lòng nhân hậu. Hãy đặt mình vào vị trí của người khác, suy nghĩ thấu đáo trước khi hành động để không phải ân hận sau này.

2. Nghệ thuật

Nghệ thuật "truyện lồng trong truyện" độc đáo, sinh động.