Ngữ văn 6 - Bài 10: Văn bản thông tin - Cánh diều
Ngữ văn 6 - Bài 10: Văn bản thông tin
Yêu cầu cần đạt
- Nhận biết được một số
yếu tố hình thức (nhan đề, bố cục, sa pô, hình ảnh, cách triển khai,...) nội
dung (đề tài, vấn đề, ý nghĩa,...) của văn bản thông tin thuật lại một sự kiện,
triển khai thông tin theo mối quan hệ nguyên nhân - kết quả.
- Nhận biết được công
dụng của dấu ngoặc kép; sử dụng được dấu này khi viết; biết lựa chọn từ ngữ và
cấu trúc câu.
- Tóm tắt được văn bản
thuật lại một sự kiện; viết được biên bản ghi chép về một vụ việc hay một cuộc
họp, thảo luận.
- Biết thảo luận nhóm
về một vấn đề.
- Trung thực và có
trách nhiệm trong việc tiếp nhận, truyền đạt thông tin về các sự kiện.
Kiến thức ngữ văn
1. Văn bản thuật lại
một sự kiện theo mối quan hệ nguyên nhân – kết quả
Văn bản thuật lại một
sự kiện trình bày theo mối quan hệ nguyên nhân – kết quả thường bao gồm ba
thông tin chính: nguyên nhân – diễn biến – kết quả, nhằm trả lời ba câu hỏi lớn: Vì sao lại xảy ra sự việc ấy?, Sự việc ấy diễn
ra thế nào?, Kết quả ra sao?
2. Biên bản
Biên bản là bản ghi lại
những gì thực tế và đang xảy ra (về một sự việc cần ghi nhớ hoặc cần xử lí) để
làm chứng cứ, làm căn cứ; hoặc là bản ghi lại tiến trình, nội dung, kết quả thảo
luận (của một vụ việc, cuộc họp, hội nghị).
3. Dấu ngoặc
kép
Dấu ngoặc kép được
dùng để đánh dấu phần trích dẫn trực tiếp hoặc lời đối thoại; đánh dấu tên của
một tác phẩm, tài liệu. Bài học này đề cập đến một công dụng khác của dấu ngoặc
kép: đánh dấu cách hiểu một từ ngữ không theo nghĩa thông thường.
Ví dụ: Lũ trẻ trong xóm thi nhau đi “đúc” dế,…
đem về cho chọi nhau với tôi. (Tô Hoài)
4. Lựa chọn từ ngữ
và cấu trúc câu
Bên cạnh yêu cầu sử dụng
từ ngữ đúng nghĩa, đặt câu đúng ngữ pháp, việc dùng từ, đặt câu còn phải phù hợp
với yêu cầu thể hiện nghĩa của văn bản, cụ thể là:
- Sử dụng từ ngữ phù hợp
với đề tài của văn bản (về văn hóa, giáo dục hoặc thể thao, kinh tế, môi trường,…);
phù hợp với tính chất của loại văn bản (văn bản hành chính phải sử dụng từ ngữ
trang trọng; thư từ sử dụng từ ngữ thân mật, phù hợp với quan hệ giữa người viết
và người đọc; văn bản giải trí sử dụng từ ngữ vui tươi, giàu hình ảnh;…); phù hợp
với bạn đọc (người già hay trẻ; người hâm mộ thể thao hay người quan tâm đến
các vấn đề xã hội;…).
- Đặt câu phù hợp với tính chất của loại văn bản. Ví dụ: Văn bản hành chính, thư từ có những quy ước về cách viết; văn bản truyện dân gian thường mở đầu bằng những câu giới thiệu sự tồn tại của đối tượng, kiểu: Ngày xửa ngày xưa có… Việc lựa chọn cấu trúc câu cũng cần phù hợp với ngữ cảnh (tức là phù hợp với những câu đứng trước và đứng sau) để tạo thành một mạch văn thống nhất, đồng thời không lặp cấu trúc, gây nhàm chán.
