Ngữ văn 6 - Bài 9: Thực hành đọc: Sinh vật trên Trái Đất được hình thành như thế nào - Kết nối tri thức
Soạn bài 9: Thực hành đọc: Sinh vật trên Trái Đất được hình thành như thế nào? (Nguyễn Quang Riệu)
I.
Tìm hiểu chung
1. Tác
giả
Nguyễn Quang Riệu (1932 - 2021)
Nhà vật lí thiên văn gốc Việt nổi
tiếng thế giới, sống và làm việc chủ yếu tại Cộng hòa Pháp.
2. Tác phẩm: Trích Bầu trời tuổi thơ, 2002.
a. Tóm tắt
tác phẩm:
Văn bản đưa ra những nguyên nhân được cho là dẫn tới sự hình thành sinh vật trên Trái Đất. Đầu tiên cho rằng khí thủy nguyên có thể tạo ra các loài phân tử hữu cơ có trong tế bào. Có giả thuyết khác cho rằng bụi từ những sao chổi và thiên thạch đã gieo rắc trên hành tinh của chúng ta, mầm mống của sự sống dưới dạng vi sinh vật. Sự cộng sinh giữa giới động vật và thực vật trên Trái Đất đã được thực hiện nhờ tác động hữu ích của Mặt Trời. Một số nhà khoa học còn cho rằng sinh vật trên Trái Đất còn có thể xuất phát từ những vi sinh vật sống tận dưới đáy biển.
b. Bố cục:
Có thể chia văn bản thành 2 phần:
- Phần 1 (Từ đầu đến …vật
lí, hóa học và sinh học): Giới thiệu vấn đề nguồn gốc sự sống
- Phần 2 (Còn lại): Nguồn gốc sự
hình thành các sinh vật
II.
Đọc hiểu văn bản
1. Nội dung của
văn bản cho em biết thêm điều gì về sự sống trên Trái Đất?
a. Khí quyển
và nguồn gốc sự sống Trái Đất
- Khí quyển khi Trái Đất vừa được
hình thành (cách đây 4,6 tỉ năm) bao gồm H2, NH3, CH4,
H20 (hơi nước).
- Có ý kiến cho rằng khí quyển
nguyên thủy có thể tạo ra những loại phân tử hữu cơ trong tế bào → Nhà hóa
học Min-lơ cách đây nửa thế kỉ đã chứng minh điều đó.
- Có ý kiến khác cho rằng bụi từ
sao chổi và thiên thạch gieo rắc lên hành tinh mầm mống dưới dạng vi sinh vật.
→ Vấn đề nguồn gốc vẫn được tranh
luận.
b. Quy trình
tạo ra sự sống trên Trái Đất
- Nước là dung môi hòa tan những
phân tử, dẫn đến sự nảy nở của sự sống.
- Dưới ánh sáng Mặt Trời, khí
các-bon-níc kết hợp với nước biến thành glu-cô và ô-xi. Khí ô-xi bốc lên khí
quyển và duy trì sự sống trên Trái Đất. Sự hô hấp của sinh vật, sự cộng sinh giữa
giới động vật và thực vật được thực hiện nhờ quy trình trên.
- Vi sinh vật sinh ra và phát
triển ở những điều kiện khắc nghiệt, được nuôi dưỡng bằng những vật chất phun
ra từ lòng Trái Đất. Các nhà khoa học phân vân và cho rằng sinh vật trên Trái Đất
có thể xuất phát từ vi sinh vật sinh sống tận dưới đáy biển.
2. Từ mượn đã
được dùng khá nhiều trong văn bản. Đó là những từ nào? Theo em từ nào trong số
đó có thể được thay thế bằng một từ thuần Việt hoặc từ mượn khác quen thuộc
hơn? Vì sao?
- Một số từ mượn như: hi-đrô,
a-mô-ni-ắc, mê-tan, a-xít-a-min, các-bô-níc, glu-cô, ô-xi,….
- Từ glu-cô có thể
thay thế bằng từ đường. Vì từ đường được sử dụng
rộng rãi, phổ biến hơn từ glu-cô.
3. Sự sống được
hình thành qua một quá trình dài đằng đẵng, nhưng việc hủy diệt sự sống có thể
chỉ diễn ra trong chớp mắt. Điều này gợi lên trong em cảm xúc và suy nghĩ
gì?
- Lo lắng cho sự sống của Trái Đất
có thể bị đe dọa nghiêm trọng.
- Thấy mình cần phải có ý thức hơn
trong việc bảo vệ môi trường.
III.
Tổng kết
1. Nội dung
Văn bản nêu ra những tranh luận về
quá trình hình thành Trái Đất: khí quyển, vi sinh vật, những phản ứng hóa học,...
2. Nghệ thuật
Văn bản đa phương tiện kết hợp những kiến thức hóa học, địa lý học,...
