Ngữ văn 6 Bài 5 Đọc hiểu văn bản: Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn độc lập - Cánh Diều

Soạn bài Đọc hiểu văn bản: Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn độc lập

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

Bùi Đình Phong (1950)

- Quê quán: Hà Tĩnh.

- Vị trí: Là nhà nghiên cứu hàng đầu về lãnh tụ Hồ Chí Minh với hàng loạt công trình có giá trị cao, đặc biệt là về tư tưởng, đạo đức, tác phong của Người.

2. Tác phẩm

- Xuất xứ: nguồn baodanang.vn (2018).

- Thể loại: Văn bản thông tin.

- Bố cục: Như trong sách.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Bác yêu cầu Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ

- 4-5-1945, Hồ Chí Minh rời Pác Bó về Tân Trào.

- Giữa tháng 5, Người yêu cầu báo vụ của OSS điện về Côn Minh, đề nghị có bản Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ.

→ Bước đầu chuẩn bị cho bản Tuyên ngôn Độc lập.

2. Công tác chuẩn bị và hoàn thành Tuyên ngôn Độc lập

- 22-8-1945, Bác rời Tân Trào về Hà Nội.

- Sáng 26-8-1945, Bác triệu tập và chủ trì cuộc họp Thường vụ Trung ương Đảng, bàn về nhiều vấn đề trong đó có việc ra mắt Tuyên ngôn Độc lập.

- 27-8-1945, Người tiếp các bộ trưởng mới tham gia Chính phủ và đề nghị đầu tháng 9 đọc Tuyên ngôn Độc lập, ra mắt Chính phủ. Người đưa bản thảo để các thành viên Chính Phủ yêu cầu xét duyệt kĩ.

- 28 và 29-8, ban ngày làm việc soạn thảo, ban đêm tự đánh máy Tuyên ngôn Độc lập.

- 30-8, mời một số đồng chí đến trao đổi, góp ý cho bản thảo Tuyên ngôn Độc lập.

- 31-8, Bác bổ sung một số điểm vào Tuyên ngôn Độc lập.

→ Chuẩn bị kĩ lưỡng, chu đáo vì Tuyên ngôn Độc lập không chỉ đọc cho nhân dân toàn quốc mà còn đọc cho Chính phủ Pháp, nhân dân Pháp, các nước đồng minh.

3. Bác đọc bản Tuyên ngôn Độc lập

- Thời gian: 14h ngày 2-9-1945.

- Địa điểm: Cuộc mít tinh vườn hoa Ba Đình.

- Thành phần tham gia: Hàng chục vạn đồng bào.

- Phương thức: Trên diễn đàn cao và trang nghiêm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

III. Tổng kết

1. Nội dung

Văn bản Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập đã cung cấp đầy đủ thông tin về sự kiện ra đời bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

2. Nghệ thuật

Kết hợp văn bản truyền thống với tranh ảnh để văn bản thông tin sinh động.

IV. Hướng dẫn trả lời câu hỏi 

1. Chuẩn bị

- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này

- Khi đọc văn bản thông tin thuật lại một sự kiện trật tự thời gian, các em cần chú ý:

Thời điểm và nơi xuất hiện của văn bản. Thời điểm đó có ý nghĩa gì?

Thông tin chính mà văn bản cung cấp cho người đọc, thông tin ấy được nêu ở phần nào của văn bản?

Những mốc thời gian được nhắc đến trong văn bản. Tương ứng với mỗi mốc thời gian đó là sự việc gì?

Các yếu tố nhan đề, sa pô, đề mục, chữ đậm, số thứ tự đấy đày dòng, hình ảnh âm thanh trong văn bản. Những yếu tố đó có tác dụng gì?

Sự kiện được thuật lại. Ý nghĩa của việc thuật lại sự kiện đó đối với người đọc?

Đọc trước văn bản HCM và Tuyên ngôn độc lập, tìm hiểu về tác giả Bùi Đình Phong

Tìm hiểu về sự kiện Chủ tịch HCM đọc Tuyên ngộc Độc lập ngày 2-9-1945 và ghi lại những thông tin cần thiết. Ghi rõ nguồn cung cấp các thông tin ấy.

Bài làm:

Thời điểm: Thứ bảy, 1/9/2018

Địa điểm: Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945

Có ý nghĩa: tuyên bố và khẳng định quyền độc lập tự do của dân tộc

Thông tin chính mà văn bản cung cấp cho người đọc, thông tin ấy được nêu ở phần 2 của văn bản

Những mốc thời gian, sự kiện được nhắc đến trong văn bản:

+ 4/5/1945: HCM rời Pác bó về Tân trào

+ 22/8/1945. Bác rời Tân Trào về Hà Nội

+ 25/8/1945: Bác vào ở nội thành, ở tầng 2 nhà 48 Hàng Ngang

+ Sáng 26/8/1945: HCM triệu tập họp Thường vụ Trung ương Đảng, chuẩn bị ra Tuyên ngôn Độc lập

+ 27/8/2945: Bác tiếp các bộ trưởng mới tham gia Chính phủ đưa ra đề nghị Chính phủ ra mắt quốc dân, đọc Tuyên ngôn Độc lập mà Người đã chuẩn bị

+ Ngày 28 và 29/8/1945: Bác đến làm việc tại 12 Ngô Quyền, soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập

+ 30/8/1945:  Bác mời mọi người tới trao đổi góp ý cho bản Tuyên ngôn độc lập

+ 31/8/1945: bổ sung một số điểm vào bảng Tuyên ngôn độc lập

+ 14 giờ ngày 2/9/1945, chủ tịch HCM đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

- Những yếu tố đó có tác dụng  thuật, trình bày lạị sự kiện theo trật tự thời gian, theo thứ tự từ trước đến sau, từ mở đầu đến diễn biến và kết thúc, thu hút người đọc vào thông tin đưa ra

- Ý nghĩa của việc thuật lại sự kiện đó để người đọc có thể hình dung, nắm bắt được trình tự lịch sử, thuật lại diễn biến từng sự kiện dẫn đến sự kiện lịch sử quan trọng: Bản tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945

- Tìm hiểu về tác giả Bùi Đình Phong: Là nhà nghiên cứu hàng đầu về lãnh tụ Hồ Chí Minh với hàng loạt công trình có giá trị cao, đặc biệt là về tư tưởng, đạo đức, tác phong của Người,

- Tìm hiểu thêm về sự kiện Chủ tích HCM đọc Tuyên ngôn Độc lập ngày 2-9-1945:

" nội dung Tuyên ngôn độc lập năm 1945, Hồ Chí Minh đã khẳng định quyền cơ bản của con người và quyền của các dân tộc. Điều đó có ý nghĩa rất to lớn, vì trong thời điểm sau chiến tranh thế giới lần thứ II, các nước thuộc địa và phụ thuộc chưa được luật pháp quốc tế bảo vệ. Với Bản Tuyên ngôn Độc lập, Hồ Chí Minh đã đóng góp một điểm son ngời sáng trong lịch sử luật pháp quốc tế và vẫn còn nguyên giá trị đến cả hôm nay và mai sau."

2. Đọc hiểu

* Câu hỏi giữa bài:

Chú ý ngày đăng tải bài viết

Phần in đậm ( sa pô của bài báo có tác dụng gì)

Quan sát hai bức ảnh

Phần 1 cung cấp thông tin gì? Tìm hiểu thêm bản Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ

Những thông tin cụ thể nào cần chú ý trong phần 2?

Chú ý các mốc thời gian diễn ra các sự việc trong văn bản

Thông tin nào được nhắc đến ở phần 3:

Bài làm:

Tác dụng của phần sa pô:

Thu hút người đọc, xác định chủ đề của bài viết

Tóm tắt nội dung bài viết

Vừa thể hiện phong cách của tác giả vừa chứng minh tính thời sự

Phần 1 cung cấp thông tin: Bác đề nghị được có cuốn Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ

Những thông tin cụ thể cần chú ý trong phần 2:

Cuộc họp trung ương Đảng sáng ngày 26-8-1945 và sự chuẩn bị ra Tuyên ngôn Độc lập

Đưa ra đề nghị vào đầu tháng 9 ra mắt Chính phủ và đọc Tuyên ngôn độc lập

Ngày 28,29/8 Bác tự tay đánh máy soạn thảo bản Tuyên Ngôn độc lập

Ngày 30,31/8, Bác trao đổi và bổ sung một số điểm vào văn bản

( Các mốc thời gian đã được nêu ra ở phần chuẩn bị, các em xem lại và chú ý)

Thông tin được nhắc đến ở phần 3:

14 giờ ngày 1945, tại quảng trường Ba Đình, chủ tịch HCM đọc bảng Tuyên Ngôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa

3. Câu hỏi cuối bài

1. Văn bản Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập thuật lại sự kiện gì, theo trình tự nào?

Văn bản Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập thuật lại sự kiện Bác Hồ soạn thảo và đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; theo trình tự thời gian.

2. Nêu nội dung chính của từng phần trong văn bản.

Nội dung chính của từng phần:

Phần 1: Bác yêu cầu giao cho Bác cuốn Tuyên ngôn độc lập của Mĩ.

Phần 2: Quá trình chuẩn bị, hoàn thiện bản Tuyên ngôn độc lập.

Phần 3: Bác đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

3. Kẻ bảng sau vào vở và ghi lại mỗi thông tin cụ thể trong phần 2 của văn bản (tương ứng với từng mốc thời gian) bằng một câu:

Mốc thời gian	Thông tin cụ thể
22-8-1945	Bác rời Tân Trào về Hà Nội.
26-8-1945	Bác triệu tập và chủ trì cuộc họp Thường vụ Trung ương Đảng, bàn về nhiều vấn đề trong đó có việc ra mắt Tuyên ngôn Độc lập.
27-8-1945	Người tiếp các bộ trưởng mới tham gia Chính phủ và đề nghị đầu tháng 9 đọc Tuyên ngôn Độc lập, ra mắt Chính phủ. Người đưa bản thảo để các thành viên Chính Phủ yêu cầu xét duyệt kĩ.
28 và 29-8-1945	Ban ngày Bác làm việc soạn thảo, ban đêm tự đánh máy Tuyên ngôn Độc lập.
30-8-1945	Bác mời một số đồng chí đến trao đổi, góp ý cho bản thảo Tuyên ngôn Độc lập.
31-8-1945	Bác bổ sung một số điểm vào Tuyên ngôn Độc lập.

4. Các bức ảnh được đưa vào văn bản nhằm mục đích gì?

Các bức ảnh được đưa vào văn bản nhằm mục đích: giúp văn bản thêm sinh động, hấp dẫn.

5. Em thấy thông tin nào trong văn bản cần chú ý nhất? Vì sao?

Thông tin cần chú ý nhất là thời gian vì đây là văn bản thông tin, sự kiện lịch sử thì cần làm rõ thời gian của nó.

6. Tờ lịch sau đây nhắc đến sự kiện lịch sử nào và cho em biết những thông tin gì về sự kiện ấy? Cách trình bày thông tin về sự kiện lịch sử ở tờ lịch này có gì khác với văn bản Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập?

- Tờ lịch này nhắc tới sự kiện ngày quốc khánh nước CHXHCN Việt Nam 2-9-1945.

- Cách trình bày của tờ lịch khác ở chỗ: Tờ lịch chỉ có thời gian, nội dung tóm tắt của ngày quốc khánh này trong khi văn bản Hồ Chí Minh và Tuyên ngôn Độc lập nêu rõ trình tự các sự việc quá trình, diễn biến lịch sử để bản Tuyên ngôn độc lập ra đời.