Ngữ văn 6 Bài 4 Nói và nghe: Trình bày ý kiến về một vấn đề - Cánh Diều

Soạn bài Nói và nghe: Trình bày ý kiến về một vấn đề

1. Định hướng

a) Định nghĩa: Trình bày ý kiến về một vấn đề là người viết nêu lên những suy nghĩ, nhận xét; đưa ra lí lẽ và bằng chứng cụ thể để làm sáng tỏ cho ý kiến của mình.

Sau đây là một số ví dụ yêu cầu em cần trình bày ý kiến:

- Có người cho rằng: Việc sử dụng các từ tiếng Anh trong giao tiếp của người Việt trẻ đang làm mất đi sự trong sáng của tiếng Việt. Ý kiến của em như thế nào?

- Em có ý kiến gì về nhận xét: "Đi tham quan, du lịch, chúng ta sẽ được mở rộng tầm mắt và học hỏi được nhiều điều"?

- Ý kiến của em như thế nào về vai trò của gia đình với mỗi người?

- Em có ý kiến gì về tác dụng của việc đọc truyện truyền thuyết, cổ tích?

b) Các bước: Để trình bày ý kiến của mình, các em cần xác định:

- Đó là vấn đề gì? Ý kiến của em về vấn đề này như thế nào?

- Các lí lẽ và bằng chứng mà em định sử dụng để làm sáng tỏ vấn đề, thuyết phục mọi người là những gì?

- Khi trình bày cần có thêm thiết bị gì?

- Cần chú ý như thế nào khi nói (âm lượng, tốc độ, tư thế, thái độ và các yếu tố phi ngôn ngữ,...)?

2. Thực hành

Bài tập: Em có ý kiến gì về nhận xét: "Đi tham quan, du lịch, chúng ta sẽ được mở rộng tầm mắt và học hỏi được nhiều điều"?

a) Chuẩn bị

- Xác định mục đích và nội dung bài nói.

Ví dụ:

+ Mục đích nói: Nêu ý kiến, quan điểm của mình về nhận xét trên.

+ Nội dung nói: Những ưu điểm của việc đi tham quan, du lịch.

- Tìm tư liệu liên quan đến bài nói sẽ trình bày (tranh, ảnh, sách, báo,... về hoạt động tham quan, du lịch).

Ví dụ: 

- Liên hệ với kinh nghiệm của bản thân và những người xung quanh về việc tham quan, du lịch.

Ví dụ: Bản thân đã từng được đi tham quan ở đâu? Chuyến tham quan ấy được diễn ra như thế nào? Bản thân đã nhận được những điều gì sau chuyến tham quan?

b) Tìm ý và lập dàn ý

- Tìm ý cho bài nói bằng cách đặt và trả lời các câu hỏi như:

+ Tham quan, du lịch là gì?

Ví dụ: Tham quan là hoạt động của khách du lịch trong ngày tới thăm nơi có tài nguyên du lịch với mục đích tìm hiểu, thưởng thức những giá trị của tài nguyên du lịch.

+ Mục đích của việc đi tham quan, du lịch là gì?

Ví dụ: 

• Đa dạng các hoạt động giảng dạy, trải nghiệm thực tế.
• Giúp học sinh có thời gian thư giãn, kết hợp vừa học vừa chơi.
• Giúp học sinh nắm được những kiến thức cụ thể trong quá trình tham quan.
• Tạo hứng thú trong học tập cho học sinh.

+ Hoạt động tham quan, du lịch mang lại cho người tham gia những gì (về tình cảm, nhận thức, kinh nghiệm,...)?

Ví dụ: 

• Về tình cảm: Khơi dậy những tình cảm về nhiều vấn đề cho học sinh như tình cảm với môn học, tình bạn, tình yêu quê hương đất nước, tình cảm gia đình,... (phụ thuộc vào mục đích chuyến tham quan).
• Về nhận thức: Xây dựng được những tư tưởng, những kiến thức thích hợp cho học sinh sau chuyến tham quan.
• Về kinh nghiệm: Giúp học sinh có kinh nghiệm tham quan vừa phục vụ việc học tập nhận thức vừa đáp ứng nhu cầu vui chơi giải trí.

+ Nên đi tham quan, du lịch như thế nào cho phù hợp và có hiệu quả?

Ví dụ: 

• Cân nhắc về mục đích của chuyến tham quan để lựa chọn địa điểm phù hợp.
• Cân nhắc về sở thích và tài chính của từng cá nhân sao cho hợp lí.
• Cần có bản ghi chép, thu hoạch, đánh giá cuối chuyến tham quan để học sinh thực sự tập trung tiếp nhận tri thức chứ không chỉ vui chơi.

- Lập dàn ý cho bài nói theo ba phần:

+ Mở đầu: Giới thiệu họ tên và vấn đề cần trình bày.

+ Nội dung chính:

• Nêu ý kiến của bản thân về vấn đề đặt ra.
  Ví dụ: Có nhiều cách làm giàu hiểu biết. Một trong những cách đó là việc tham quan, du lịch.
• Giải thích tham quan, du lịch là gì?
  Ví dụ: Tham quan, du lịch là đi thăm những vùng đất mới, những danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử,...; nêu một số địa danh du lịch nổi tiếng có thực của đất nước và thế giới.
• Nêu lợi ích của hoạt động tham quan, du lịch.
  Ví dụ: Khi tham quan, du lịch, chúng ta có thể được mở mang kiến thức về nhiều lĩnh vực (địa lý, lịch sử, văn học...); Có thời gian thư giãn, ngắm nhìn đất nước;...
• Nên đi tham quan, du lịch như thế nào để có hiệu quả?
  Ví dụ: Phải luôn chú ý quan sát, thường xuyên hỏi những gì mình chứng kiến; ghi chép, ghi hình lại những điều lí thú,...

+ Kết thúc:

• Khẳng định lại ý kiến của mình về lợi ích của việc đi tham quan du lịch.
• Nêu nguyện vọng và dự định của mình nếu được đi tham quan, du lịch.

Gợi ý: 

Xin kính chào thầy cô và các bạn, tôi tên là......học sinh lớp.....trường....... Sau đây tôi xin đưa ra quan điểm của bản thân về ý kiến "Đi tham quan, du lịch, chúng ta sẽ được mở rộng tầm mắt và học hỏi được nhiều điều".

Đầu tiên chúng ta cần hiểu thế nào là tham quan, du lịch. Tham quan, du lịch là đi thăm những vùng đất mới, những danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử,... Có rất nhiều địa điểm tham quan, du lịch nổi tiếng trong nước và quốc tế như: Vịnh Hạ Long, Văn miếu Quốc Tử Giám, Phong Nha - Kẻ Bàng,...

Mục đích của những chuyến tham quan là vô cùng đa dạng. Đó có thể là nhu cầu đa dạng các hoạt động giảng dạy, trải nghiệm thực tế; giúp học sinh có thời gian thư giãn, kết hợp vừa học vừa chơi; giúp học sinh nắm được những kiến thức cụ thể trong quá trình tham quan hay đơn giản là tạo hứng thú học tập cho học sinh.

Từ những mục đich ấy, việc tham gia thăm quan, du lịch mang lại cho chúng ta rất nhiều lợi ích khác nhau. Sau đây tôi xin nêu ra một vài lợi ích mà tôi cho là phù hợp với lứa tuổi học sinh. Về tình cảm, nó giúp khơi dậy những tình cảm về nhiều vấn đề cho học sinh như tình cảm với môn học, tình bạn, tình yêu quê hương đất nước, tình cảm gia đình,... (phụ thuộc vào mục đích chuyến tham quan). Về nhận thức: Xây dựng được những tư tưởng, những kiến thức thích hợp cho học sinh sau chuyến tham quan.Về kinh nghiệm: Giúp học sinh có kinh nghiệm tham quan vừa phục vụ việc học tập nhận thức vừa đáp ứng nhu cầu vui chơi giải trí.

Tuy nhiên không phải buổi tham quan nào cũng đem lại giá trị. Chúng ta cần phải tham quan, du lịch một cách phù hợp và có hiệu quả. Để làm được điều đó, chúng ta cần cân nhắc về mục đích của chuyến tham quan để lựa chọn địa điểm phù hợp; về sở thích và tài chính của từng cá nhân sao cho hợp lí. Cuối cùng thì mỗi học sinh cần được yêu cầu có bản ghi chép, thu hoạch, đánh giá cuối chuyến tham quan để học sinh thực sự tập trung tiếp nhận tri thức chứ không chỉ vui chơi.

Như vậy, có thể thấy, tham quan du lịch là một hoạt động trải nghiệm vô cùng hữu ích đối với mỗi cá nhân, tập thể cũng như cộng đồng. Nếu như được đi tham quan, tôi xin đề xuất đến thăm Văn miếu Quốc Tử Giám vì những lí do sau đây. Thứ nhất, tôi đánh giá cao những tri thức văn hóa mà chuyến tham quan có thể đem lại cho học sinh. Chúng ta nên thuê một hướng dẫn viên vừa dẫn đi tham quan vừa thuyết minh về những vấn đề về lịch sử, văn hóa của ngôi trường Đại học đầu tiên của Việt Nam này. Thứ hai, tôi đã có cân nhắc về chi phí và sự thuận tiện của chuyến đi. Với một chiếc xe oto và một khoản phí nhỏ, học sinh đã có thể có được những trải nghiệm thích thú với văn hóa Việt Nam. Cuối cùng, kết quả của buổi tham quan này có thể được đánh giá dựa trên một bài trắc nghiệm hoặc bài viết nhỏ. Thầy cô có thể cho chúng vào điểm miệng hoặc điểm 15 phút để nêu cao tinh thần học tập của học sinh. 

Trên đây là ý kiến của tôi. Rất mong thầy cô và các bạn đóng góp ý kiến hoặc thắc mắc nếu mọi người cần giải đáp. Tôi xin chân thành cảm ơn!

c) Nói và nghe

- Dựa vào dàn ý đã làm để trình bày ý kiến của mình.

- Thảo luận giữa người nói và người nghe về các nội dung chính, các chi tiết trong bài trình bày; đặt câu hỏi và trả lời.

- Lưu ý: trình bày miệng, tránh viết thành văn để đọc; sử dụng điệu bộ, cử chi và các phương tiện hỗ trợ phù hợp.

d) Kiểm tra và chỉnh sửa

Rút kinh nghiệm về nội dung và cách trình bày một vấn đề:

- Người nói: Đã nói đủ các ý có trong dàn bài chưa? Còn thiếu nội dung nào? Có mắc các lỗi về cách trình bày không?

- Người nghe: Có nắm được nội dung trình bày của người nói không? Có mắc các lỗi khi nghe không?

Bài tập: Em có ý kiến gì về nhận xét:" Đi tham quan, du lịch, chúng ta sẽ được mở rộng tầm mắt và học hỏi được nhiều điều"?

Bài làm:

Gợi ý: ( Đọc đoạn văn gợi ý sau và các em diễn đạt lại trước lớp bằng lời văn của mình)

Học tập và giảng dạy có rất nhiều phương pháp khác nhau, không chỉ kiến thức học từ sách vở, bài giảng. Bài học còn có thể được rút ra từ sự quan sát thực tế. Khi tham quan du lịch cũng là một phương pháp học thực tế và hiệu quả

Tham quan, du lịch đưa đến những tác động tích cực cho học sinh. Trước tiên phải kể đến là niềm vui sướng, hân hoan khi được tận mắt tham quan, tận mắt nhìn thấy những danh lam thắng cảnh nổi tiếng mà trước kia chỉ có thể nhìn qua sách báo. Đối với học sinh, kiến thức không chỉ là học qua sách vở, bài giảng của thầy cô mà còn là sự quan sát, tìm hiểu thực tế. Sau mỗi chuyến tham quan du lịch, học sinh đều tích lũy được những thay đổi tích cực. Không cần đối mặt với áp lực học tập căng thẳng và những bài học lý thuyết khô khan, học sinh được thoải mái tự do về tâm lý. Các em sẽ chủ động khám phá và tiếp nhận tri thức thu được từ chính chuyến đi. Gần gũi hơn với cuộc sống thực tế tạo thuận lợi cho hoạt động và mục tiêu của mỗi cá nhân. Sau mỗi chuyến tham gian, học sinh sẽ tích lũy được thêm nhiều tri thức thú vị, tinh thần được giải tỏa thì chế độ ăn uống, nghỉ ngơi sẽ tốt hơn. Sức khỏe nhờ đó cũng được nâng cao.

Ví như với một chuyến tham quan du lịch địa đạo Minh Đạm ở Bà Rịa, chúng ta không khỏi cảm phục lòng yêu nước đến quên mình của các chiến sĩ bộ đội. Bởi chỉ có lòng dũng cảm, ý‎ chí niềm tin về một đất nước hoà bình mới tiếp cho họ nghị lực, để rồi chỉ với những công cụ thô sơ nhất là cuốc, xẻng, kì diệu làm sao đã đào được một căn cứ hoạt động cách mạng dưới lòng đất nhỏ, hẹp nhưng dài tận vài kilomet. Căn cứ hoạt động cách mạng địa đạo Minh Đạm cho tới nay đã trở thành một điểm tham quan du lịch hấp dẫn, thu hút khách du lịch đến cùng tham quan, để biết được sự gian lao khổ cực của những người chiến sĩ đã trải qua để đem đến hoà bình ngày hôm nay. Tham quan di tích địa đạo Minh Đạm, mỗi chúng ta chợt nhận ra hoà bình tự do ngày hôm nay thật đáng quý biết bao, điều tưởng chừng đơn giản ấy lại phải đánh đổi bằng mồ hôi, nước mắt của các chiến sĩ bộ đội, từ đó, ta càng thêm quý trọng cuộc sống của bản thân, sống sao cho tốt để xứng đáng với cái độc lập tự do cao quý ấy. Đây chẳng phải là một lợi ích của việc tham quan du lịch sao? 

Những chuyến tham quan du lịch mang lại cho ta hiểu biết về lịch sử, về mọi lĩnh vực trong cuộc sống cũng như giúp ta thêm yêu mến vẻ đẹp của thiên nhiên, quê hương, đất nước. Sở hữu vẻ đẹp tươi mát, hùng vĩ, ấn tượng, vịnh Hạ Long được mệnh danh là một trong 7 Kì quan thiên nhiên mới của thế giới. Nơi có làn nước trong xanh, mặt nước phẳng phẳng lặng, điểm thêm hàng ngàn đảo lớn nhỏ bao quanh. Đẹp nhất là Hòn Chống Mái, Hòn Chó Đá,... phong cảnh thiên nhiên vô cùng hữu tình, thơ mộng. Thêm vào đó, ta cũng càng cảm thấy yêu thiên nhiên hơn, mến thương vẻ đẹp của quê hương đất nước, một vẻ đẹp kì vĩ rất đáng tự hào. Tham gia một chuyến du lịch cũng giúp kết nối con người với con người với con người. Đứng trước cảnh thiên nhiên tươi đẹp, chiêm ngưỡng nền văn hoá lịch sử hào hùng, những con người không quen biết xích lại gần nhau hơn, những người là bạn bè càng yêu mến nhau hơn, tất cả đều chung một tình yêu quê hương đất nước, một niềm tự hào dân tộc đến vô cùng. Để qua đó ta thấy được những chuyến tham quan du lịch cũng góp phần gắn kết tình bạn thêm thân thiết, sâu sắc hơn.

Những lợi ích mà tham quan, du lịch đem lại, nên nếu có điều kiện thế nên bạn nhớ đừng bỏ qua một chuyến du lịch nào nhé! Tôi cũng vậy, nếu có cơ hội được đi tham quan du lịch, tôi sẽ luôn tích cực tham gia, để tận hưởng những giây phút nhẹ nhõm, thoải mái sau nhiều ngày học tập căng thẳng.